Κυριακή 17 Μαρτίου 2013

ΤΟ ΔΩΡΟ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΟΥ

ΧΟΡΟΣ
"Πολλαὶ μορφαὶ τῶν δαιμονίων,πολλὰ δ᾽ ἀέλπτως κραίνουσι θεοί
καὶ τὰ δοκηθέντ᾽ οὐκ ἐτελέσθη, τῶν δ᾽ ἀδοκήτων πόρον ηὗρε θεός.
τοιόνδ᾽ ἀπέβη τόδε πρᾶγμα."

(Μορφές πολλές παίρνει το θεϊκό ,άγνωστο τέλος δίνουν στα πράγματα οι θεοί
Εκείνα που είναι να γίνουν δεν έγιναν ποτέ . Κι αυτά που γίνονται, δεν ήταν για να γίνουν) ΒΑΚΧΕΣ ΕΥΡΙΠΙΔΗ
ΒΑΚΧΑ ΠΟΥ ΧΟΡΕΥΕΙ Alma-Tadema Lawrence 1880
 Διόνυσος ,  πατέρας του ο  Ζευς συμβολίζοντας το πρωταρχικό Κοσμικό Πυρ, το οποίο ενώνει, ζευγνύει και συγκροτεί τα πάντα, δίνοντας μορφή στον Κόσμο ,και μητέρα του  η Σεμέλη, θυγατέρα του Κάδμου. Έτσι  ο Διόνυσος φέρει μέσα του το θεϊκό στοιχείο του Ζηνός  και την  ανθρώπινη υπόσταση από την πλευρά της μητέρας
Γι΄αυτό και  δε βρίσκεται στο κλασσικό Ολύμπιο Δωδεκάθεο, δεν είναι Ολύμπιος θεός διότι η «φύση» του είναι  θεϊκή και ανθρώπινη,  δηλ. ίδιας ουσίας μεν αλλά διαφορετικού επιπέδου. Ρυθμίζει και καθοδηγεί τη φυσική εξέλιξη της ψυχής έως ότου αυτή τελειωθεί και εισέλθει στον Όλυμπο (το ανώτατο συνειδησιακό επίπεδο). Ο  «Νούς του Διός» που θα οδηγήσει  τον άνθρωπο  στο ίδιο επίπεδο συνειδητότητας με τους ΑΘΑΝΑΤΟΥΣ.
Μετουσιώνει την ύλη και εκφράζει, ως αιώνια έφηβος,  την  ζωτική δύναμη και την κίνηση, στον Κύκλο της Ζωής, σαν μία  εκπληκτική  περιπέτεια, σαν μία γιορτή  σαν  ένα  ΜΑΓΙΚΟ ΤΑΞΙΔΙ ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΕΛΕΙΩΣΗΣ. .Οδηγεί τον άνθρωπο μέσα από την έκσταση να ανακαλύψει τον εαυτό του πίσω από τις «ΜΑΣΚΕΣ» .
Η Έκσταση και οι Μεταμορφώσεις που αποτελούν τις σημαντικές όψεις του Διονυσιασμού, είναι μια τελετουργική συμπεριφορά για την επίτευξη αλλαγής της κατάστασης συνείδησης. Γιατί  η έκσταση, εκτός από την άμεση προσωπική επικοινωνία με τη θεότητα, είναι ταυτόχρονα  συλλογική και κοινωνική πάνω στην μεγάλη σκηνή θεάτρου του Κόσμου , ενός μεγάλου δραματικού θιάσου.
Το μυστηριακό Διονυσιακό σύμβολο  του ΟΙΝΟΥ , είναι η εικόνα της «μέθεξης», μία έννοια που ανεπτύχθηκε από τον Πλάτωνα στον «Παρμενίδη» Η άμπελος με την σύνθλιψη και την ζύμωση γίνεται σταδιακά ομοιογενής και μετουσιώνεται με την συνδρομή του Χρόνου.Και είναι το δεύτερο στοιχείο , το οποίο ενεργοποιείται στην ΘΟΛΟ της Επιδαύρου ,έχοντας μία μυσταγωγική αξία, που είναι η εικόνα της «Μέθης» .Οχι βέβαια της κραιπάλης αλλά της μέθης που προέρχεται από την Μέθεξη. Αυτή την ψυχική ευφορία, που νοιώθει το ον για να έρθει σε επικοινωνία μετά του θείου για την αφύπνιση ανώτερων συνειδησιακών πεδίων. Αυτό ακριβώς επικαλείται ο ζωγράφος Παυσίας, μέγας γνώστης των αλληγοριών και της δύναμης των εικονοπλασιών, που δρούν  στην ψυχή του ανθρώπου,  και προκαλούν ΣΥΝ-ΚΙΝΗΣΗ. Πρόκειται για μία ζωγραφική παράσταση στο εσωτερικό της Θόλου της Επιδαύρου , που παριστά τον Έρωτα να έχει παρατημένα τα βέλη και το τόξο και να έχει πάρει και να κρατεί την λύρα. Δίπλα είναι επίσης ζωγραφισμένη η Μέθη ενώ να πίνει από γυάλινη κούπα. Η κούπα φαίνεται σαν αληθινή γυάλινη και μπορεί κανείς να ιδεί διά μέσου αυτής το πρόσωπο  της γυναίκας».  Διαχρονικά σύμβολα στην Ελληνική ψυχή είναι επίσης το ΔΕΠΑΣ=ΚΥΠΕΛΛΟ ,  όπου οι θνητοί βάζουν κρασί και οι θεοί νέκταρ.
Ονομάζεται πυριγενής, λόγω της πυρκαγιάς που άναψε όταν η μητέρα του Σεμέλη ήθελε να δεί από κοντά τον Δία και κάηκε από τα αστροπελέκια ,και εξαιτίας της συνέχισης της κύησής του στον μηρό του πατέρα του μηρορραφής, διμήτωρ και δισσότοκος. Επίσης Βάκχος, όπως και Βάκχιος, Βακχείος, Βακχεύς, τα οποία σημαίνουν τον θεό σε κατάσταση ενθουσιαστικής μανίας που καλλιεργεί η λατρεία του και δηλώνει το ρήμα βακχεύειν που δεν σημαίνει “γλεντώ”, αλλά “αποκτώ μιά ιδιαίτερη θρησκευτική εμπειρία” —την εμπειρία της κοινωνίας με το Θεό, που μεταμορφώνει τον άνθρωπο σε βάκχο ή βάκχη .  Δενδρίτης ή Ένδενδρος, η Δύναμη που ενυπάρχει στο δέντρο· είναι Άνθιος, ο φορέας της άνθησης, Κάρπιος, ο φορέας των καρπών, Φλεύς ή Φλέως, η πλησμονή της ζωής. Ο Διόνυσος είναι επίσης Διθύραμβος, δηλαδή διγενής, γεννημένος πρώτα από τη φωτιά και κατόπιν από το νερό.  Λιμναίος γιατί περιοχή του είναι, όπως λέει ο Πλούταρχος, ολόκληρη η υγρά φύσις—όχι μόνο η ρευστή φωτιά του σταφυλιού, αλλά και ο χυμός που ανεβαίνει στο νέο δέντρο, το αίμα που χτυπάει στις φλέβες του νεαρού ζώου, όλα τα μυστηριώδη και ανεξέλεγκτα ρεύματα, η πλημμυρίδα και η άμπωτη μέσα στη ζωή της φύσης.
Σύμφωνα με τον Πλούταρχο στο «Περί του ΕΙ του εν Δελφοίς»  μοιράζεται  το Δελφικό έτος με το θεό Απόλλωνα . Εννέα μήνες του έτους οι Δελφοί ήτανε αφιερωμένοι στον Απόλλωνα,και οι τρείς του Χειμώνα ανήκαν στον  Διόνυσο συμβολίζει την παραμονή της ψυχής στη γη με όλες τις αντιξοότητες. Ο Απόλλων κρατεί το ανατολικό αέτωμα του ναού, με τις Μούσες του, ο δε Διόνυσος με τις Θυιάδες το δυτικό.
Όταν ο αδελφός του,  Απόλλων επιστρέφει στη χώρα των Υπερβορείων είναι ο καιρός του Διόνυσου να ξυπνήσει.. Το μαντείο παύει να χρησμοδοτεί για τρεις μήνες και ο παιάνας του Φοίβου αντικαθίσταται απ’ τον διθύραμβο τού  Διόνυσου.
Τον  Δελφικό μήνα Δαδοφόριο (Νοέμβριος-Δεκέμβριος),οι Θυιάδες θα   ενωθούν  με έναν  θίασο ακόμη γυναικών από την Αθήνα, σε πομπή μέσα στη νύχτα κρατώντας λαμπάδες  και θύρσους, ξύλινες ράβδους με κώνο στην κορυφή στεμμένες με κισσούς ή φύλλα αμπέλου, όλα Διονυσιακά σύμβολα και   θ’ ανέβουν στον Παρνασσό να ξυπνήσουν τον Διόνυσο-Λικνίτη, αυτόν που κοιμάται μέσα στο Λίκνο. Είναι η η ψυχή της ανθρωπότητας που παραμένει στο Λίκνο της, αφυπνίζεται  και προσεγγίζει τον μυστηριακό νεογέννητο Διόνυσο Λικνίτη , τείνει να ενωθεί  με την ΚΟΣΜΙΚΗ ΨΥΧΗ, της οποίας
αποτελεί μέρος  για  να επιστρέψει σ’ αυτήν,  μετά την ένωση του ανθρώπου με τον «Εαυτό» του.

Η Μυθοιστορία λέει ότι παιδί τον διαμέλισαν και κατασπάραξαν οι Τιτάνες ενώ έπαιζε με τα παιγνίδια του και τους πεσσούς  και ενώ κοιτούσε τον εαυτό του στον καθρέπτη Το μόνο που παραμένει άθικτο είναι η καρδιά του την οποία την παίρνει η θεά Αθηνά και με  τη βοήθεια του θεού Διός ο θεός Διόνυσος ξαναγεννιέται.
Οι Τιτάνες που  συμβολίζουν τα ανθρώπινα ορμέμφυτα και πάθη  και  δεν αφήνουν την ψυχή να τελειωθεί  δεν μπορούν όμως να τον καταστρέψουν και να νικήσουν το Νου, το Λόγο  ούτε τον Διόνυσο-ψυχή .
 Σύμφωνα με τους Ορφικούς η Εαρινή ισημερία συμβόλιζε τον θάνατο του Διόνυσου του Ζαγρέως, της τιτανικής φύσης του ανθρώπου  και την εκ νέου γέννησή του, την πνευματική του αναγέννηση , από την φύση του Ολυμπίου Διός ως Διόνυσος ο Ανθιος, ο οποίος μεταμορφώνεται σε Διόνυσο Ελευθερέα, ο Διόνυσος ο Λυσεύς, ο ελευθερωτής των ανθρώπινων ψυχών από τα δεσμά της ύλης.

Ο άνθρωπος για να απαλλαγεί από τα πάθη του, και την πλάνη του νού του που τον οδηγούν σε εσφαλμένες πράξεις και αδιέξοδα,  οι ψευδείς δοξασίες με τις οποίες έχει γαλουχηθεί μέσα στο κοινωνικό του περιβάλλον που ζεί και γεννιέται και προέρχονται κυρίως από θρησκευτικές και πολιτικές σκοπιμότητες. Ζεί καθηλωμένος μη έχοντας δυνατότητα να απαλλαγεί εύκολα από όλα αυτά, γιαυτό και η αποβολή όλων αυτών είναι μία οδυνηρή εμπειρία γι΄αυτόν, για να μπορέσει   να οδεύσει προς την κατάκτηση της σοφίας που είναι ο δρόμος της εξελεκτικής του πορείας προς το ΦΩΣ.
Έτσι ο Διόνυσος, είναι κάτοχος και φύλακας των μυστηρίων της ζωής και του θανάτου, το θείο πνεύμα σ’ εξέλιξη μέσα στο σύμπαν    και  η καρδιά του οποίου    πρέπει να αναζητηθεί με σκοπό  την αναγέννηση του ανθρώπινου πνεύματος και την εξάγνιση της ψυχής.
Ο Ηράκλειτος  μας αποκαλύπτει  για το ΠΑΙΔΙ-ΔΙΟΝΥΣΟ « Αιών παίς εστι παίζων πεσσεύων παιδός η βασιλείη» «Ο αιών είναι παιδί που παίζει τοποθετώντας εδώ και εκεί τους πεσσούς. Η βασιλεία είναι του παιδιού.».

Ο κόσμος θα είναι αιώνια νέος, όπως είναι και ο γυιός του Διός και της Σεμέλης, ο μεταξύ της Αθανασίας και της θνητότητας, ο οποίος έχει αναλάβει την φροντίδα των ψυχών των ελλόγων και νοήμονων όντων.
Στον Αγρόν του Διόνυσου Ζαγρέος ,έρχονται και επανέρχονται οι ψυχές των θνητών, άλλοτε πάσχουσες και άλλοτε ποιούσες, μέχρι να αποκτήσουν ταυτότητα και αυτοσυνειδησία, πάντα όμως εν κινήσει, γι΄αυτό και το παιχνίδι των πεσσών. Παίζοντας ο Διόνυσος μέσα στον ΧΡΟΝΟ και τον ΧΩΡΟ , ορίζει την νομοθετική εξουσία του ΟΛΟΥ, γιατί υπάρχει μία αφανής ΝΟΜΟΤΕΛΕΙΑ, που επαναφέρει την ΤΑΞΗ και την οποία ο Διόνυσος επικαλείται να εφαρμόσει.

Η  Διονυσιακή τέχνη μετατρέπεται σε ένα τεράστιο θέατρο , όπου ο άνθρωπος καλείται να παίξει μεγάλους και μικρούς ρόλους,  χωρίς να ταυτίζεται ποτέ, μέχρι που μέσα σε έναν κόσμο της φαινομενικότητας και της παροδικότητας  να ανακαλύψει την πραγματική πηγή της ζωής και το αληθινό πρόσωπο του κόσμου που μας περιβάλει. Η Διονυσιακή Τέχνη συνδέεται  όμως και με την οδύνη που ο άνθρωπος αισθάνεται όταν βρίσκεται σε διάσταση με την ύπαρξη του και  νοιώθει «ΞΕΝΟΣ» με το κόσμο που τον περιβάλλει. Και είναι αυτός  ο πόνος που θέλει να μετουσιώσει και να μεταμορφώσει  μέσα από την Διονυσιακή έξαρση.
Είναι αυτή η λαχτάρα  και η προσδοκία της ψυχής του  για να κατανοήσει , και  να ενωθεί  με την αιωνιότητα!


 

3 σχόλια:

  1. Η λατρεία του Διόνυσου ήταν πολύ διαδομένη στην Ελλάδα και πολλές πόλεις ισχυρίζονται ότι ο Διόνυσος ξεκίνησε την περιπλάνησή του απ' αυτές, γιατί ο εύθυμος θεός ταξιδεύοντας επισκέφτηκε πολλούς τόπους για να μάθει στους ανθρώπους πώς να καλλιεργούν τα κλήματα και πώς να φτιάχνουν από τους καρπούς το κρασί .
    Από ευγνωμοσύνη και αγάπη προς το θεό, οι Νάξιοι ίδρυσαν ναό για τη λατρεία του στα Ύρια. Ο Πλούταρχος λέει πως είχαν καθιερώσει εορταστικές εκδηλώσεις προς τιμήν του, «τα Διονύσια» δύο φορές το χρόνο, με αγώνες και θυσίες. Γινόταν ταυτόχρονα στη Χώρα για τους αστούς και στα Ύρια για τους κατοίκους της υπαίθρου. Η μία γιορτή γινόταν την Άνοιξη που έβγαιναν τα φύλλα του αμπελιού και περιείχε παιχνίδια κι ευθυμία, ενώ η άλλη το Φθινόπωρο με τον τρύγο και το πάτημα των σταφυλιών.
    Οι κάτοικοι της Ικαρίας, δή¬μος της Αττικής στις πλαγιές της Πεντέλης σήμερα ονομάζεται Διόνυσος τιμούσαν ιδιαίτερα το θεό Διόνυσο.• Εδώ καλλιεργήθηκε ιδιαίτερα ο διθύραμβος, ο ύμνος προς το θεό, που συνέθεσε ο μουσικός Αρίωνας, σύμφωνα με τον Ηρόδοτο. Ο Ευριπίδης στις «Βάκχες» ονομάζει διθύραμ¬βο τον ίδιο τον Διόνυσο. Στο μουσικό αυτό ύμνο πρόσθεσαν στίχους. Κι επειδή αυτή τη σύνθεση την τραγουδούσαν άνθρωποι μεταμφιεσμένοι σε τραγόμορφους Σατύρους, την ονόμασαν τραγωδία.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Ο Πλάτων στους «Νόμους» ονομάζει τον διθύραμβο άσμα που αναφέρεται στη γέννηση του Διο¬νύσου . Κατά τον Πλουτάρχου (Ηθικά), η πρώτη παρά-σταση του διθυράμβου ήταν απλή: πρώτα έμπαινε ένας χορευτής που κρατούσε έναν αμφορέα με κρασί και μια κληματόβεργα. Μετά ακολουθούσε άλλος σέρνοντας τον τράγο, έπειτα άλλος κρατώντας ένα καλάθι σύκα και τελευταίος ο χορευτής που κρατούσε τον φαλλό, το σύμβολο της γονιμότητας και εκτελούνταν χορευτικά άσματα. Σε παραστάσεις αγγείων ο Διό¬νυσος μεταφέρεται από Σιληνούς πάνω σε άρμα.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Τα Λήναια τον μήνα Γαμηλιώνα( Ιανουάριο – Φεβρουάριο) στην Αθήνα. Ψαλλόταν ο πανηγυρικός ύμνος του Διονύσου που άρχιζε με τη προσφώνηση:«Σεμέλι΄ Ίακχε πλουτοδότα»
    Nυκτήλια ή Nυκτέλαια
    Tελούνταν τη νύχτα στην Aττική και στα Mέγαρα.
    Aπ' αυτή την τελετή ο Διόνυσος ονομάστηκε Φαυστήριος, γιατί
    έκαιγαν πολλές λαμπάδες
    Hρωίς
    Eννεατηρική γιορτή είχε μυστικό χαρακτήρα στους Δελφούς, στην οποία μετείχαν οι Θυιάδες γυναίκες που μόνο αυτές το γνώριζαν.
    Στα δρώμενα αναπαρίσταναν την από τον Αδη αναγωγή της Σεμέλης από τον
    Διόνυσο, ανάλογη με την άνοδο της Περσεφόνης.
    Ενα απ' τα ονόματα του Διόνυσου ήταν «Ηρως».
    Kαταγώγια
    Γιορτή στην Εφεσο προς τιμήν του Διόνυσου.
    Τα Ανθεστήρια το Φεβρουάριο - Μάρτιο (Ανθεστηριώνας) Τα Μικρά Διονύσια το Δεκέμβριο – Ιανουάριο, (Ποσειδαιων) το ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΗΛΙΟΣΤΑΣΙΟ 22Δεκεμβρίου οι Έλληνες εόρταζαν τη Γέννηση του Διονύσου από τη μητέρα του Σεμέλη.
    Και τα Μεγάλα Διονύσια κατά την Εαρινή Ισημερία, όπου έχουμε τον συμβολισμό του θανάτου του Διο¬νύσου του Ζαγρέως και την εκ νέου γέν-νησή του, με την παρέμ¬βαση της Θεάς Αθηνάς της Σοφίας , από την φύση του Ολυ¬μπίου Διός ως Διο¬νύ¬σου του Άνθιου, ο οποίος κατόπιν ανασταίνεται και μεταμορ¬φώνεται στον Διόνυσο τον Ελευ¬θερέα, δηλαδή τον ελευ¬θερωτή των αν¬θρωπί¬νων ψυχών εκ των δεσμών της ύλης και τον κύκλο των ενσαρκώσεων. Η εαρινή ισημε¬ρία αντι¬προ¬σω¬πεύει τον θάνατο της τιτανικής φύσεως των αν¬θρωπίνων ψυ¬χών και την μεταμόρφωσή και την αναγέννησή της στις αληθινές αξίες του πνευ¬ματικού κό¬σμου .
    Η μυσταγωγική έννοια της ζωής, στην Ελληνική πραγματεία, νοείται ως παν το υπάρχον και όχι μόνο η ζωή των όντων και ο θάνατος στα Ελληνικά Μυστήρια είναι αλληγορία και εικονίζει την μεταμόρφωση, γιατί θάνατος στην Φύση, με την έννοια της εξαφάνισης, δεν υπάρχει. Στα Ελευσίνια μυστήρια η εα¬ρινή ιση¬μερία συμ¬βολιζό¬ταν με την απε¬λευθέρωση της Περσεφόνης από το βασίλειο του Πλού¬τωνα . Την απελευθέρωσή της την πραγματοποιεί ο Διόνυσος ο Ελευ¬θερέας , ο οποίος την με¬ταφέ¬ρει στον Όλυ¬μπο όπου η Περσεφόνη με¬ταμορ¬φώνεται και αυτή σε ου¬ράνια θεότητα
    Η περίοδος από την ΕΑΡΙΝΗ ΙΣΗΜΕΡΙΑ μέχρι το ΘΕΡΙΝΟ ΗΛΙΟΣΤΑΣΙΟ ήταν ο χρό¬νος κατά τον οποίο ο μυημένος έπρεπε να προσαρμοστεί με την αναγεννώμενη φύση και τα υπέροχα «χρώματα» των ανθών της και να εναρμονίσει την συμπεριφορά του με τα «αρώματα» της, αφού τα αρώματα και τα χρώματα αυτής της εποχής αναπαριστούν την ανθρώπινη ψυχή στην ηρωική πορεία της προς την ανάτασή της και το Ιερό Πνεύμα, μακριά από το έρεβος που την έχει καθηλώσει.
    Κατά το θερινό Ηλιοστάσιο δε, τελούσαν γιορτές εξέφραζαν την λα¬τρεία τους προς την θεία δη¬μιουρ¬γία που έφθασε δια των εκδηλώ¬σεων των Νόμων της και την ευ¬γνωμοσύνη τους προς τον Θεό Απόλλωνα, τον Θεό της αιωνίας νεότητας, ο οποίος, κατ' αυτήν την ώρα του έτους, παρέδιδε την λύρα του στον Θείο Ορφέα για να κρούει τις χορδές της και να με¬ταδίδει στις ψυχές των μυστών τους ήχους της ώστε να εναρμονίζουν τις πνευματικές τους δυνάμεις προς την πνευματική φύση του Θεού της αιωνίας νεότητας, τρώγοντας την τροφή που την αποκαλού¬σαν αμ¬βροσιακή και πίνοντας τον Διονυσιακό οίνο

    ΑπάντησηΔιαγραφή